Inhoud

• Wat doet tamoxifen en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik tamoxifen gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

tamoxifen

Tamoxifen is een anti-oestrogeen. Dat wil zeggen dat het de werking van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen tegengaat.

Artsen schrijven het voor bij een bepaald type borstkanker, namelijk die gevoelig is voor hormonen. Artsen schrijven het soms voor bij ernstige pijn in de borsten die samenhangt met de menstruatiecyclus.

In sommige gevallen kan de arts het ook voorschrijven bij borstzwelling bij mannen en bij verminderde vruchtbaarheid.

Wat doet tamoxifen en waarbij gebruik ik het?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die fataal kan zijn, als men er niets aan doet.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen, zoals teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aan gaat drukken, is pijn te voelen. Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan drie kilo per maand).

• Bij borstkanker kunt u een knobbeltje voelen in de borst, kan de huid indeuken of juist rood en gezwollen zijn, en kan er vocht uit de tepel komen of kan de tepel naar binnen trekken. Neem bij deze verschijnselen contact op met uw arts.

Behandeling 
Operatie, bestraling, cytostatica-kuren en anti-oestrogenen zijn de meest voorkomende behandelingsmethoden bij borstkanker.

Bij een operatie verwijdert men de tumor in de borst. Daarna wordt nabehandeld met bestraling, cytostaticakuren of met beide. Dit is afhankelijk van de aard van de kankercellen en de kans op aanwezigheid van uitzaaiingen. Als de kankercellen gevoelig zijn voor oestrogeenhormoon, zal de arts daarnaast ook een medicijn voorschrijven dat de werking van oestrogeen op de kankercellen blokkeert, zoals tamoxifen.

Ook als er sprake is van uitzaaiingen, kan de arts tamoxifen voorschrijven.

Werking
Bij borstkanker blokkeert tamoxifen de werking van het vrouwelijke oestrogeenhormoon. Het remt daardoor de groei van de tumor en voorkomt dat er opnieuw borstkanker ontstaat. Na 5 jaar behandeling met tamoxifen is het aantal teruggekeerde borstkankertumoren met de helft verminderd. Ook is de kans op kanker in de andere borst verminderd.

Als u het gebruikt bij borstkanker met uitzaaiingen, wordt de groei van de tumor geremd, waardoor uw klachten kunnen verminderen. Als de behandeling goed aanslaat, kunt u het een aantal maanden blijven gebruiken.

Pijn

Tamoxifen wordt soms gebruikt bij zeer pijnlijke of gevoelige borsten, waarbij de klachten verband hebben met de menstruatie en maandelijks terugkeren.

Tamoxifen wordt gebruikt als andere behandelingen tegen pijnlijke borsten onvoldoende helpen. Andere behandelingen zijn bijvoorbeeld de anticonceptiepil of de pijnstiller paracetamol.

Borstzwelling bij mannen

Prostaatkanker is een vorm van kanker bij mannen. Prostaatkankercellen groeien onder invloed van het mannelijke geslachtshormoon testosteron.

Bij de behandeling tegen prostaatkanker probeert men het effect van het mannelijke hormoon testosteron uit te schakelen. Hiervoor kan de arts een anti-androgeen voorschrijven. Anti-androgenen gaan de werking van mannelijke geslachtshormonen tegen, maar kunnen ook bepaalde bijwerkingen geven, zoals borstzwelling (borstvorming)

Meestel neemt de borstzwelling af na stoppen met de behandeling of verminderen van de dosering van de anti-androgeen. Soms blijven de borsten of gaan ze niet meer helemaal weg.

Als de borsten blijven of niet meer weg gaan, kan u arts tamoxifen voorschrijven. Soms schrijft u arts tamoxifen voor om borstzwelling te voorkomen. Tamoxifen gaat de werking van het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen tegen.

Verminderde vruchtbaarheid

Voor een zwangerschap is een gerijpte eicel nodig. De eicel rijpt in de eierstokken. Als de eicel voldoende is ontwikkeld, komt hij vrij voor bevruchting. Dit heet de eisprong. Een mannelijke zaadcel kan daarna de vrijgekomen eicel bevruchten.

Tamoxifen wordt gebruikt bij vrouwen die geen kinderen kunnen krijgen als clomifeen niet goed genoeg werkt.

Behandeling
Een veel voorkomende oorzaak van verminderde vruchtbaarheid is als de eicellen zich niet voldoende ontwikkelen of als er geen eisprong optreedt. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een vergroeiing van de eierstokken (polycysteus ovarium-syndroom, PCOS). Tamoxifen wordt in dat geval gebruikt om de eirijping en eisprong te bevorderen.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Overgangsklachten, zoals opvliegers, zweten, onregelmatige menstruaties, stoppen van de menstruatie, vaginale afscheiding en jeuk aan de vagina.

  Dat komt doordat dit medicijn het vrouwelijke oestrogeenhormoon blokkeert. Als u al in de overgang bent voordat u dit medicijn gaat gebruiken, heeft u hier minder last van. Heeft u veel last van overgangsklachten, neem dan contact op met uw arts.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• In het begin van de behandeling meer pijn. Vooral bij uitzaaiingen in de botten. Ook zwelling en roodheid op de plek van de borstkanker.

  Dit gaat vanzelf over.

• Hoofdpijn en duizeligheid.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid, braken, verstopping en smaakstoornissen.

• Vasthouden van vocht op plaatsen waar dit normaal niet het geval is, bijvoorbeeld in de enkels en voeten.

  Dit heet oedeem. Als u hier last van heeft, raadpleeg dan uw arts.

• Trombose, waarbij een bloedstolseltje een bloedvat kan afsluiten. U kunt trombose herkennen aan een dikke, harde, rode en pijnlijke plek op het been, soms pijn in de kuit en een zwaar gevoel in het been, zelden aan plotseling optredende kortademigheid, soms met pijn of het ophoesten van bloed.

  Waarschuw in deze gevallen onmiddellijk een arts of ga naar de Eerste-Hulpdienst.
  Dit gebeurt meestal in een been, soms komt het bloedstolsel in de longen terecht.

• Huiduitslag, haaruitval en zeer zelden droge huid en overmatige haargroei.

• Minder goed kunnen zien door oogafwijkingen, zoals cataract (grauwe staar) of afwijkingen aan netvlies of hoornvlies. Zeer zelden ontsteking van de oogzenuw.

  Raadpleeg uw arts bij problemen met zien.

• Veranderingen van het baarmoederslijmvlies, zoals poliepen, of zeer zelden baarmoederkanker. Waarschuw uw arts als u al een tijd niet meer menstrueerde en plotseling weer vaginaal bloedverlies krijgt. Bij vrouwen die baarmoederkanker hebben of hebben gehad, kan de tumor groeien of terugkomen door het gebruik van dit middel.

  Overleg hierover met uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Depressieve klachten, slaperigheid en vermoeidheid.

• Pijn in de gewrichten en botten.

• Zwaarder worden

• Bloedafwijkingen, namelijk een tekort aan rode of witte bloedcellen en bloedplaatjes. Onverklaarbare koorts, keelpijn of blaasjes in mond en keel, plotselinge blauwe plekken of extreme vermoeidheid, kan duiden op bloedafwijkingen.

  Waarschuw dan uw arts.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dat kan zich uiten in 'angio-oedeem': een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel. U kunt hierbij erg benauwd worden.

  Als het ontstaat, moet u onmiddellijk een arts opzoeken of naar de Eerste-Hulpdienst gaan. U mag dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef daarom aan de apotheek door dat u overgevoelig bent voor dit medicijn. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het niet opnieuw krijgt. Een enkele keer ontstaat een ernstige overgevoeligheid van de huid met hoge koorts, rode vlekken op de huid, gewrichtspijn of een oogontsteking. Waarschuw dan ook direct een arts.

• Leveraandoeningen, zoals leverontsteking of een leververvetting. Bij pijn in de bovenbuik, een gele verkleuring van de ogen, ontkleurde ontlasting of zeer donkere urine moet u de arts waarschuwen.

  Zeer zelden kan een ontsteking van de alvleesklier ontstaan. Mensen die al een leveraandoening hebben, moeten extra goed worden gecontroleerd.

• Een verhoogd risico op hartritmestoornissen. U kunt last krijgen van plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. Dit is vooral van belang voor mensen met een bepaalde hartritmestoornis, namelijk het verlengde QT-interval.

  Gebruik dit middel NIET als u deze hartritmestoornis heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel.

• Als u endometriose heeft, kunt u hier meer last van krijgen. Bij endometriose groeit weefsel dat lijkt op baarmoeder-slijmvlies op plaatsen buiten de baarmoeder. Neem contact op met uw arts als u meer of langduriger endometrioseklachten heeft, zoals buikpijn en menstruatiepijn.

  Mogelijk is een ander middel geschikter.

• Verhoging van de concentratie cholesterol en vetten in het bloed.

  Een bepaald soort vetten, triglyceriden, kan zich ophopen in de bloedvaten. Als u al een te hoog cholesterol en/of vetgehalte in uw bloed heeft, zal uw arts u daar extra op controleren.

• Kan een aanval van acute porfyrie uitlokken. Acute porfyrie is een stofwisselingsziekte waarbij u aanvallen krijgt van buikpijn, overgeven, koorts en hartkloppingen.

  Heeft u acute porfyrie? Geef dit dan door aan uw apotheek. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn of andere uitlokkende medicijnen niet krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik tamoxifen gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• De bloedverdunners fenprocoumon en acenocoumarol. Tamoxifen versterkt de werking van deze medicijnen. Neem contact op met de trombosedienst als u begint of als u stopt met tamoxifen of als de dosering verandert.
• De middelen tegen depressie bupropion, fluoxetine, paroxetine en sertraline. Deze middelen verminderen mogelijk het effect van tamoxifen. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander middel tegen depressie.
• Het medicijn bij hartritmestoornissen kinidine. Dit medicijn vermindert mogelijk het effect van tamoxifen. Overleg met uw arts.
• De vrouwelijke geslachthormonen, estriol, estradiol en geconjugeerde oestrogenen. Deze hormonen en tamoxifen kunnen elkaars werking tegengaan. Overleg met uw arts.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.
• Sommige medicijnen tegen kanker. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat. De werking of bijwerkingen van deze medicijnen kunnen veranderen. Overleg hierover met uw arts.

De volgende medicijnen verminderen de werking van tamoxifen. Overleg hierover met uw arts. Als u stopt met het medicijn duurt het een paar weken totdat dit effect op tamoxifen weg is.

• Sint-janskruid (hypericum), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
• De medicijnen tegen tuberculose rifampicine en rifabutine.
• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressie.
• Mitotaan, een medicijn tegen de ziekte van Cushing en bijnierschorskanker.

Twijfelt u eraan of de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang zijn? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Het is belangrijk dat uw arts weet welke medicijnen u nog meer gebruikt. Neem daarom uw medicatieoverzicht mee als u naar het ziekenhuis gaat. Dit is een overzicht waarop staat welke medicijnen u gebruikt, maar ook of u bijvoorbeeld allergisch bent voor bepaalde medicijnen. U kunt dit overzicht bij uw eigen apotheek opvragen. Krijgt u in het ziekenhuis nieuwe medicijnen, of verandert er iets aan uw medicijngebruik? Geef dit dan ook weer door aan uw eigen apotheek. Dan blijft uw medicatieoverzicht actueel.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
Ja, dat kan. U mag autorijden, en u mag eten en drinken zoals u normaal doet.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap
Gebruik dit medicijn NIET als u zwanger bent of zwanger wilt worden. Er is een grote kans dat het aangeboren afwijkingen bij het kind veroorzaakt. Daarom mag u niet zwanger worden tijdens de behandeling en tot 9 maanden daarna.

Als u meer dan één jaar geen menstruatie heeft gehad, bent u in de overgang en kunt u dit medicijn gebruiken. Als u niet in de overgang bent, moet u maatregelen nemen om zwangerschap te voorkomen. De anticonceptiemethode met oestrogeenhormonen, zoals de anticonceptiepil, is meestal niet geschikt. Overleg hierover met uw arts.

Borstvoeding
Geen GEEN borstvoeding als u dit medicijn gebruikt. Het is niet bekend of dit middel in de moedermelk terechtkomt. Het medicijn kan schadelijk zijn voor de baby.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?
Slik de tabletten met water.

Wanneer?
U mag het medicijn innemen op elk moment van de dag. Kies wel een vast tijdstip, zodat u dit medicijn regelmatig inneemt. Bovendien vergeet u dan minder snel een dosis.

Als u dit medicijn 1 keer per dag gebruikt: het liefst in de avond.
Als u dit medicijn 2 keer per dag gebruikt: het liefst in de ochtend en in de avond.

Verminderde vruchtbaarheid
Meestal vanaf de dag 3 na het begin van de menstruatie tot en met dag 7.

Hoelang?
U gebruikt dit medicijn gedurende 5 tot 10 jaar als aanvullende behandeling bij borstkanker. 

Bij borstkanker met uitzaaiingen gebruikt u het meestal gedurende een paar maanden.

Bij pijn in de borsten gebruikt u dit medicijn meestal korter dan 6 maanden.

Verminderde vruchtbaarheid
U moet dit middel meestal enkele dagen gebruiken. Als u na 6 cycli niet zwanger hebt, heeft dit middel in het algemeen geen zin meer.